ساختار سیاسی ترکیه
ترکیه مدرن در سال 1923 از بقایای امپراطوری شکست خورده عثمانی توسط قهرمان ملی مصطفی کمال تأسیس شد که بعدها با عنوان آتاتورک یا "پدر ترکها" مورد تقدیر قرار گرفت؛ تحت رهبری او کشور اصلاحات بنیادی اجتماعی، حقوقی و سیاسی اتخاذ کرد. پس از یک دوره حاکمیت یک حزب، یک آزمایش با سیاست چند حزبی منجر به پیروزی انتخابات در 1950 حزب دموکرات مخالف و انتقال صلح آمیز قدرت شد. از آن زمان احزاب سیاسی ترکیه چند برابر شدند، اما دموکراسی با دوره های بی ثباتی و کودتاهای نظامی شکسته شد که منجر به بازگشت قدرت رسمی سیاسی به غیرنظامیان شد. اطلاع از ساختار سیاسی ترکیه برای افرادی که قصد مهاجرت و اقامت در ترکیه را دارند اهمیت بسیاری دارد زیرا می تواند بر تمامی جوانب زندگی افراد تاثیرگذار باشد.
ساختار سیاسی ترکیه
ساختار سیاسی در ترکیه یک سیستم دموکراتیک پارلمانی مبتنی بر عدالت اجتماعی و حاکمیت قانون در قانون اساسی سکولار است که احزاب سیاسی متعددی در آن نقش دارند. زبان رسمی دولت این کشور زبان ترکی است و پرچم آن از یک هلال سفید و یک ستاره سفید بر زمینه ای قرمز تشکیل می شود. پایتخت سیاسی کشور ترکیه، شهر آنکارا میباشد، در حالی که بسیاری استانبول را پایتخت اقتصادی کشور می دانند. از سال 2002 حزب عدالت و توسعه اسلامی معتدل با موفقیت بر ترکیه حاکم بود به طوری که سیستم سیاسی کشور واحد بوده و استان ها از مرکز دستور می گیرند. تا به امروز درگیری طولانی مدت با جنبش ملی کرد هنوز حل نشده، اگرچه به نظر می رسد تغییرهای چشمگیری در حال انجام است.
رئیس جمهور رئیس دولت است و نقشی عمدتا تشریفاتی دارد؛ رئیس جمهور فعلی ترکیه رجب طیب اردوغان نام دارد که از سال 2014 به این سمت منصوب شد. قدرت اجرایی توسط نخست وزیر و شورای وزیران اعمال می شود، در حالی که قدرت قانونگذاری به مجلس واگذار شده است. قوه قضاییه مستقل از قوه مجریه و قوه مقننه میباشد و دادگاه اساسی وظیفه بررسی سازگاری قوانین و احکام با قانون اساسی را دارد. در همه پرسی که در تاریخ 16 آوریل 2017 برگزار شد، 51.4 درصد از ترکها به نفع اصول گسترده قانون اساسی رای دادند که این امر ترکیه را از جمهوری پارلمانی به جمهوری ریاست جمهوری تبدیل می کند.
انتخابات در ساختار سیاسی ترکیه
طبق اصلاحات بنیادی در سیستم قانون اساسی ترکیه از سال 2014 رئیس جمهور ترکیه با رأی مستقیم مردمی در انتخابات دو دوری به عنوان رئیس جمهور جمهوری ترکیه برای مدت 5 سال و قابلیت یکبار تجدید انتخاب می شود. با اشاره به اینکه سیستم قدیمی اظهار داشت که انتخاب رئیس جمهور بر اساس انتخاب پارلمان برای یک دوره هفت ساله صورت می گرفت. نخست وزیر با رای اعتماد کابینه توسط پارلمان انتخاب می شود و اغلب اوقات رئیس حزبی که بیشترین تعداد کرسی در پارلمان را دارد، نخست وزیر خواهد بود. همچنین رئیس جمهور می تواند نخست وزیر یا اعضای قوه قضاییه را انتخاب کند.
سیستم انتخاباتی در قانون اساسی ترکیه سازمان یافته است که در آن انتخابات پارلمانی یا محلی (شهرداری) به مدت یک روز و با درنظر گرفتن هر استان به عنوان یک منطقه انتخابی برگزارمی شود. در انتخابات پارلمانی هر حزب سیاسی که بتواند بیش از 10٪ آراء انتخابات را کسب کند، با تعداد نمایندگان مطابق با آراء به دست آمده (سیستم نمایندگی متناسب) به پارلمان دسترسی خواهد یافت.
پارلمان سیاسی ترکیه
مجلس یا پارلمان ترکیه تنها ارگان قانون گذاری در این کشور می باشد که تاریخ تاسیس آن به سال 1920 در زمان جنگ استقلال ترکیه بر می گردد. بسیاری از اصلاحات ساختاری و اقتصادی که منجر به سیاست های تجاری لیبرال و کاهش نقش دولت در اقتصاد ترکیه شده، در دهه 1980 آغاز شد. اصلاحات قانون اساسی که در همه پرسی اخیر به آن رأی داده شد، نشانگر لحظه ای مهم در تاریخ سیاست ترکیه است. با توجه به این اصلاحات که پس از انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری در نوامبر 2019 شروع به کار کرد، تعداد نمایندگان مجلس از 550 به 600 نفر افزایش و سن نامزدهای مجاز برای شرکت در انتخابات از 25 به 18 کاهش یافت. همچنین یک دوره مجلس شورا از چهار سال به پنج افزایش یافت و پارلمان حق بررسی وزیران یا پیشنهاد تحقیق را از دست داد؛ با این حال هنوز قادر است روند استیضاح را آغاز کند یا رئیس جمهور را با اکثریت آراء نمایندگان مجلس تحقیق کند، البته محاکمه رئیس جمهور به اکثریت دو سوم نیاز دارد.
تتت
نقش احزاب در ساختار سیاسی ترکیه
تاریخ احزاب سیاسی در ترکیه پیچیده و دردناک است؛ بحران های سیاسی باعث تجزیه این احزاب شد و چند مورد از آنها توسط رژیم های نظامی یا دادگاه قانون اساسی ممنوع اعلام شدند. از دهه1980 تا کنون هیچ حزب واحدی نتوانسته اکثریت آرا را به تصرف خود درآورد و صحنه سیاسی ترکیه شاهد ناکامی در احزاب یکی پس از دیگری در تلاش برای بازگرداندن ثبات به دولت بود. در حال حاضر 22 حزب فعال در ترکیه وجود دارد، اما حداقل کسب کرسی در پارلمان ده درصد آراء به دست آمده (در سطح حوزه انتخابیه و همچنین در سطح ملی) است، بنابراین تنها چهار حزب بر کرسی های مجلس شورای ملی بزرگ جای دارند. از احزاب اصلی سیاسی شرکت کننده در جلسات فعلی پارلمان ترکیه می توان موارد زیر را نام برد:
1- حزب عدالت و توسعه AKP (محافظه کار حاکم) تاسیس از 2001
2- حزب جمهوری خواه خلق (دموکراسی اجتماعی) تاسیس از 1923
3- حزب صلح و دموکراسی (طرفدار کرد) تاسیس از 2008
4- حزب جنبش ملی گرایی NMP تاسیس از 1969
