گرجستان (به انگلستان: Georgia) کشوریست که در ناحیهی قفقاز اوراسیا واقع شده است. این کشور در سرحد اروپای شرقی و آسیای غربی قرار دارد. گرجستان از طرف شمال با روسیه، از غرب با دریای سیاه، از جنوب با ترکیه و ارمنستان و از جنوب شرق با جمهوری آذربایجان هممرز است. پایتخت گرجستان، تفلیس است که بزرگترین شهر گرجستان نیز محسوب میشود. گرجستان منطقهای به وسعت 69.700 کیلومتر مربع را پوشش میدهد و در سال 2017، حدود 3.718 میلیون نفر جمعیت داشت. گرجستان یک کشور جمهوری دارای حکومت متمرکز و نظام نیمهریاستی است که دولت آن توسط دموکراسی نیابتی انتخاب میشود.
اغلب مردم و بومیان گرجستان، مسیحی ارتدوکس بوده و پیرو کلیسای ارتدوکس گرجی میباشند. زبان رسمی گرجستان، زبان گرجی با الفبای گرجیست که یکی از چهارده الفبای موجود در جهان میباشد. کشور گرجستان عضو سازمان ملل (United Nations)، شورای اروپا (Council of Europe) و سازمان GAUM برای توسعهی دموکراسی و اقتصادی که شامل چهار کشور پس از شوروی گرجستان، اوکراین، آذربایجان و مولداوی میشود. دو ایالت آبخاز (Abkhazia) و اوستیای جنوبی (South Ossetia)، ایالتهای مستقل هستند که پس از جنگ گرجستان و روسیه در سال 2008، با محدودیتهای زیادی بطور بینالمللی به رسمیت شناخته شدند. گرجستان و بسیاری از کشورهای منطقه بر این باورند که این دوایالت متعلق به گرجستان و تحت اشتغال روسیه است.
درباره گرجستان | |
پایتخت (و بزرگترین شهر) | تفلیس |
زبان رسمی | گرجی |
وسعت (km2) | 69,700 |
جمعیت (2017) | 3,718,200 |
تراکم جمعیت (km2 / نفر) | 53.5 |
شاخص GDP اسمی (میلیارد دلار) | 15.23 |
سرانه GDP اسمی (دلار) | 4.370 |
شاخص Gini (2015) | 38.5 (متوسط) |
شاخص HDI (2016) | 0.769 (بالا) |
واحد پول | لاری گرجستان (GEL) |
واحد زمانی | GET (UTC+4) |
جهت رانندگی | راست |
پیششماره اتریش | +995 |
دامنه اینترنتی | .ge |
تاریخچه گرجستان
در عصر کلاسیک، پادشاهیهای مستقل و بزرگی مانند پادشاه ایبری و کولخیس که به نام لازستان هم بود، در گرجستان امروزی وجود داشتند. در قرن چهارم گرجیها به مسیحیت روی آوردند.دوران طلایی پادشاهی گرجستان در زمان حکومت طلایی پادشاه دیوید ششم و ملکه تامار در قرن 12 و اوائل قرن 13 بود. سپس این پادشاهی تنزل پیدا کرد و قسمتهای مختلف آن تحت سلطههای قدرتهای منطقهای مانند مغولها، امپراطوری عثمانی و دودمانهای موفق ایران در آمد. سلطهی روسیه بر گرجستان در مفاد بسیاری از معاهدات صلح با ایران و عثمانیها به رسمیت شناخته شد و در قرن نوزدهم هجری، قلمروهای گرجستان رفته رفته به سوی امپراطوری روسیه گرایش پیدا کردند.
در حین جنگ داخلی روسیه، پس از انقلاب روسیه در سال 1917، گرجستان مدت بسیارکوتاهی بعنوان جمهوری قفقاز جنوبی ظاهر گردید و سپس پیش از حمله ارتش سرخ در سال 1921، به یک جمهوری مستقل درآمد. در سال 1936، جمهوری قفقاز از هم پاشید و گرجستان بعنوان یک جمهوری متمرکز ظهور یافت. هنگام جنگ کبیر میهنی در جبهه شرقی جنگ جهانی دوم، حدود هفتصد هزار گرجی بعنوان ارتش سرخ در مقابل نیروهای اشغالگر آلمانی جنگیدند و سرانجام در سال 1991، گرجستان از شوروی خارج شد. پس از آن مشکلات زیادی گریبانگیر گرجستان شد، از جمله درگیریهای داخلی، جنگ بر سر دو ایالت آبخاز و اوستیای جنوبی، بحران اقتصادی و .... پس از انقلاب بدون خشونت رُز در سال 2003، گرجستان سیاستهای خارجی اروپای غربی را پیش گرفت و اهداف او پیوستن به ناتو و اتحادیه اروپا بود و همین موضوع باعث افزایش درگیری و اختلاف بین گرجستان و روسیه شد.
جغرافیای گرجستان
گرجستان با 67.900 کیلومتر مربع مساحت، در جنوب ناحیه قفقاز واقع شده و کشوری کوهستانی به شمار میرود. این کشور از لحاظ مساحتی از برخی کشورهای اروپای مرکزی و آسیای شرقی مانند هلند، بلژیک، اتریش، نروژ، دانمارک، کرواسی، اسلووانی، استونی، لتونی، لیتوانی، ارمنستان و کره جنوبی بزرگتر میباشد. طول مرزهای گرجستان حدود 1970 کیلومتر است که عمدهی آن را مرز مشترکش با روسیه (708.6 کیلومتر) تشکیل میدهد. گرجستان در جنوب با ترکیه (256 کیلومتر) و ارمنستان (216.17 کیلومتر)، در جنوب شرقی و شرق با جمهوری آذربایجان (374 کیلومتر) هممرز بوده و در غرب گرجستان، دریای سیاه قرار گرفته که طول این سواحل به 350 کیلومتر میرسد.
گرجستان به 9 ناحیه، یک شهر و دو جهوری خودمختار تقسیم میشود. سپس اینها خود به 97 منطقه و 12 شهر خودمختار تقسیم میشود. گرجستان دارای دو ناحیه خودمختار است که بصورت رسمی خود را از این کشور جدا نمودند. به اکثر افرادی که در آبخاز و اوستای جنوبی قرار دارند پاسپورت روسی داده شده. از نظر گرجستان این دو ایالت توسط روسیه اشغال شدهاند. هردو جمهوری دارای قدرتهای محدودی هستند.
ناحیه | مرکز | مساحت (کیلومتر مربع) | جمعیت | تراکم (نفر در کیلومتر مربع) |
تفلیس | تفلیس | 720 | 1,108,717 | 1,539.88 |
ایمرتی | کوتایسی | ۶٬۵۵۲ | 533,906 | 82.45 |
آبخازیا | سوخومی | ۸٬۶۶۰ | 242,862 | 28.04 |
گومو کارتلی | روستاوی | ۶٬۵۲۸ | 423,986 | 44.45 |
سامگرلو-زمو سوانتی | زو گدیدی | ۷٬۴۴۰ | 330,761 | 13.93 |
کاختی | تلاوی | ۱۱٬۳۷۹ | 318,583 | 28.16 |
آجارستان | باتومی | ۲٬۹۰۰ | 333,953 | 44.45 |
شیدا کارتلی | گوری | ۶٬۲۰۰ | 300,382 | 52.43 |
سامتسخه – جاواختی | آخالتسیخه | ۶٬۴۱۳ | 160,504 | 25.02 |
گوریا | ازورگتی | ۲٬۰۳۳ | 113,350 | 55.75 |
متسختا - متیانتی | متسختا | ۶٬۷۸۵ | 94,573 | 13.93 |
راچا- لچخوکی و کومو سوانتی | آمبرولائوری | ۴٬۹۵۴ | 32,089 | 6.43 |
آب و هوای گرجستان
آب و هوای گرجستان با توجه به مساحت کم کشور، بسیار متنوع است. بطور کلی دو منطقه آب و هوایی وجود دارند که در شرق و غرب کشور واقع شدهاند. آب و هوای این کشور تحتتأثیر آب و هوای نیمهگرمسیری در غرب و آب و هوای قارهای در شرق قرار گرفته است. رشتههای کوههای بزرگ قفقاز، باعث معتدلسازی آب و هوای گرجستان شده و از ورود توده هوای سرد از شمال، جلوگیری میکند. همچنین رشتههای کوچکتر قفقاز، از نواحی اطراف خود در مقابل ورود توده هوای گرم و خشک از جنوب، محافظت میکند. آب و هوای غالب بر گرجستان، آب و هوای نیمهگرمسیری است که دارای رطوبت بالا و باراش باران زیادی میباشد.
جمعیت شناسی گرجستان
مانند اکثر مردم بومی قفقازی، مردم گرجستان نیز در هیچکدام از دستههای نژادی آسیایی یا اروپایی جای نمیگیرند. گرجیها حدود 86.8% جمعیت کل گرجستان را تشکیل میدهند. از سایر گروههای نژادی که گرجستان زندگی میکنند، میتوان به آذربایجانیها (6.5%)، ارمنیها (5.7%)، روسها(1.5%)، آسیها (0.9%) و سایر نژادها اشاره کرد. بر اساس آخرین آمارها، اکثر مردم گرجستان، حدود 70% از آنها، مسیحی بوده و پیرو کلیسای ارتدکس گرجی هستند. بعد از ارتدکس گرجی، بزرگترین اقلیت دینی در گرجستان را مسلمانها تشکیل میدهند. جمعیت مسلمان گرجستان را آذربایجانیهای گرجستان تشکیل و سایر اقوام در این کشور مانند آجاریا، تشکیل میدهند.
سیاست گرجستان
گرجستان یک جمهوری دموکرات نیابتی نیمهریاستیاست که رئیسجمهور در راس کشور و نخستوزیر در راس دولت قرار دارد. بخش اجرایی دولت توسط رئیسجمهور که هر پنج سال توسط مردم انتخاب میشود و کابینهی گرجستان اداره میشود. کابیته گرجستان از وزرا تشکیل شده و نخست وزیر که توسط رئیسجمهور انتخاب میشود، ریاست آن را بر عهده دارد. رسیدگی امرور مربوط به روابط بینالملل نیز از وظایف نخستوزیر گرجستان است. کابینهی گرجستان قانونگذار گرجستان است که اعضای آن هر چهار سال یکبار انتخاب میشوند. پس از جنگ اوستیای جنوبی در سال 2008، ارتش گرجستان برای تصرف اوستیای جنوبی به این ایالت مستقل حمله کرد، اما واکنش شدید روسیه، گرجستان را مجبور به عقبنشینی کرد. اکنون روسیه استقلال دو استان آبخازیا و اوستیای جنوبی را به رسمیت شناخته است.
اقتصاد گرجستان
از اوایل قرن 21، توسعههای مشهود بسیاری در اقتصاد گرجستان دیده شد. در سال 2007، رشد شاخص GDP اصلی گرجستان به 12% رسید که باعث شد این کشور یکی از بیشترین رشدهای اقتصادی را در اروپای شرقی داشته باشد. بانک جهانی (The World Bank)، اقتصاد گرجستان را بخاطر جهش این کشور از رتبه 112 به رتبه 17 در یک سال، از نظر شاخص آسانی انجام کسب و کار، جنبشیترین اقتصاد جهان نامید. بیکاری در گرجستان بالاست و حدود 12.6% از مردم بیکار هستند و درآمد میانگین مردم گرجستان از درآمد میانگین اغلب کشورهای اروپایی پائینتر است. سیستم مالیاتی گرجستان طی سالها ساده شده و بسیاری از مالیاتها برداشته شدند. همچنین سیستم بانکی گرجستان توسعهیافته است. گرجستان دارای بانکهای خصوصی، سازمانهای سرمایهگذاری قرضههای کوچک و اتحادیههای اعتباری بسیاری است.
شهرهای مهم گرجستان
گرجستان کشوری کم جمعیت بوده و با توجه به مساحت نسبتاً کوچک آن، تراکم جمعیت آن نیز متوسط است. بزرگترین شهر گرجستان، پایتخت این کشور یعنی تفلیس است که حدود 1.2 میلیون نفر جمعیت دارد. تفلیس همچنین بزرگترین شهر اروپای شرقی و قفقاز نیز محسوب میشود. این شهر هم از لحاظ سیاسی، اقتصادی و هم گردشگری، مهمترین نقطه گرجستان به شمار میرود. از دیگر شهرهای مهم و پرجمعیت گرجستان میتوان به شهرهای باتومی (153.000 نفر)، کوتایسی (148.000 نفر)، روستاوی (125.000 نفر)، گوری (48.000 نفر) و ... اشاره کرد.
جاذبههای گردشگری گرجستان
گرجستان، کشور سنگ و صخره، دارای قلعه و صومعه، تپههای سرسبز، کوهستان شگفتانگیز، غارهای عمیق و سواحل صخرهای بسیاری است. وقتی که طرفداران فرهنگ و تاریخ در روستاها و شهرکهای این کشور قدم میزنند، احساس میکنند در زمان سفر کرده و به سالهای گذشته برگشتند. همچنین کسانی که از تفریحات در فضای باز لذت میبرند، طبیعت بینظیر گرجستان و همچنین مهماننوازی مردمان بومی آنها را شگفتزده کرده و میتوانند از غذاهای سنتی لذیذ و شرابهای مرغوب، بهره ببرند. پس از تفلیس، از مهمترین شهرهای گرجستان از لحاظ جذب گردشگر، میتوان به متسختا، واردزیا، اوپلیستسیخه و غیره اشاره نمود.
زبان گرجستان
زبان رسمی مردم گرجستان، زبان گرجی است که یکی از زبانهای قفقازی و از خوانوادهی زبان کارتولی است. زبان گرجی یکی از 14 زبانیست که دارای الفبای منحصر به فرد میباشد. زبان گرجی فراگیرترین در زبانهای کارتولی یا قفقازی جنوبی است که نه در دسته زبانهای هندواروپایی، نه در زبانهای ترکی و نه در زبانهای سامی قرار میگیرد.
تحصیلات در گرجستان
سیستم آموزشی گرجستان از سال 2004 دستخوش مدرنیتهسازی زیادی شده، اما هنوز پایههای سنتی خود را حفظ کرده است. تحصیلات در گرجستان برای افراد 6 تا 14 سال اجباری بوده و نظام مدرسهای گرجستان به سه بخش ابتدایی (شش سال؛ از 6 تا 12 سالگی)، راهنمایی (سه سال؛ از 12 تا 15 سالگی) و متوسطه (سه سال؛ از 15 تا 18 سالگی) یا آموزش فنی حرفهای (دو ساله) تقسیم میشود. دانشآموزانی که دوره سه ساله یا دو ساله متوسطه را به پایان برسانند، اجازه ادامهتحصیل در مقاطع بالاتر را نیز خواهند داشت. اما یکی دیگر از نیازمندیهای تحصیلات در دانشگاههای گرجستان، قبولی در آزمون ملی همگانی (کنکور) و نمرهای که متقاضی در این آزمون کسب کرده، میباشد.
در سال 2016، گرجستان دارای 75 دانشگاه برای ارائه تحصیلات در مقاطع کارشناسی (سه یا چهار ساله)، کارشناسی ارشد (دو ساله) یا دکترا (سه ساله) بود. میزان رشد ثبتنام در دانشگاههای گرجستان در سالهای 2012 تا 2017، حدود 117% بود که بعد از سوئد، بالاترین افزایش ثبتنام دانشگاهی را در اروپا داشته. تفلیس دارای بیشترین تعداد دانشگاه و دانشجو در میان سایر شهرهای گرجستان بوده و مرکز تحصیلات در گرجستان است. این شهر داری دانشگاههای بسیار مهمی از جمله دانشگاه دولتی پزشکی تفلیس و دانشگاه دولتی تفلیس یا دانشگاه تفلیس (TSU) است که در سال 1918 بنا شد و از این رو قدیمیترین دانشگاه منطقه قفقاز به شمار میرود. این دانشگاه دارای 35.000 دانشجو بوده و تعداد کارکنان آن به 5.000 نفر میرسد. از دیگر دانشگاههای گرجستان در شهر تفلیس، میتوان به دانشگاه فنی گرجستان، دانشگاه گرجستان (تفلیس) دانشگاه قفقاز و دانشگاه آزاد تفلیس اشاره نمود.